W ósmą rocznicę największej katastrofy w powojennej Polsce na placu Józefa Piłsudskiego w centrum Warszawy odsłonięto Pomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej. W uroczystościach wzięły udział najwyższe władze państwowe w tym: prezydent i premier oraz marszałkowie Sejmu i Senatu. W pracach nad pomnikiem pracowało łącznie kilkaset osób. Cała realizacja pomnika, którego lokalizacji sprzeciwiały się władze stolicy i politycy Platformy Obywatelskiej, trwała niespełna 2 miesiące.
Monument okryty biało-czerwonym materiałem odsłonili 10 kwietnia 2018 roku przedstawiciele rodzin osób, które zginęły w katastrofie: Jarosław Kaczyński, Marta Kaczyńska z córkami, Małgorzata Wassermann, Ewa Kochanowska i Andrzej Melak. Pomnik ma formę granitowych schodów. Na jego czołowej ścianie wyryte są w kolejności alfabetycznej nazwiska 96 ofiar katastrofy prezydenckiego Tu-154. Żadne z nazwisk nie zostało w szczególny sposób wyróżnione. Tekst na pomniku głosi: "Pamięci ofiar tragedii smoleńskiej".
Monument poświęcił metropolita warszawski kardynał Kazimierz Nycz, który zaapelował, „aby ten pomnik wszystkich nas jednoczył” i aby był znakiem naszej pamięci o tych, którzy zginęli oraz wyrazem "wdzięczności za wszystko, co przez lata czynili dla ojczyzny - w tylu obszarach życia politycznego, wojskowego, społecznego, ekonomicznego, religijnego i kulturalnego". Przed monumentem wieńce złożyli przedstawiciele władz państwowych i goście uroczystości, w tym: prezydent Andrzej Duda, marszałek Sejmu Marek Kuchciński, marszałek Senatu Stanisław Karczewski i premier Mateusz Morawiecki. W trakcie uroczystości odsłonięto też kamień przed budynkiem Garnizonu Warszawa, gdzie zbudowany zostanie pomnik prezydenta Lecha Kaczyńskiego.
Kształt monumentu smoleńskiego został wybrany w drodze konkursu. Autorem pomnika jest Jerzy Kalina, który odpowiadał za oprawę pogrzebu księdza Jerzego Popiełuszki w 1984 roku, projektował trzy ołtarze papieskie, a także kaplice w Belwederze i w Pałacu Prezydenckim. Pomnik obejmuje powierzchnię 14,5 m na 7,5 m. Składa się z części podziemnej, o głębokości dwóch metrów, która jest surowym dołem w ziemi nakrytym szklanym stropem o powierzchni 72 m kwadratowych i wadze ponad 15 ton. Przez szkło widać podziemną część pomnika. Autor pomnika wyjaśnił, że ta nisza w ziemi jest znakiem Katynia, bo kiedy podchodzi się do pomnika staje się jakby nad "dołem śmierci". Nadziemna część pomnika ma wysokość 6 m i ma symbolizować schody do samolotu. Kształtem przypomina też statecznik pionowy samolotu, który głęboko wrył się w pamięć wszystkich Polaków, bo był fragmentem rozbitego samolotu najczęściej pokazywanym w mediach. Według Kaliny, monument ma pełnić funkcję symbolicznego grobowca. Integralną częścią pomnika jest położony na stałe czerwony dywan dochodzący do ściany z nazwiskami, a z drugiej strony - "ściana życia", czyli zielonego żywopłotu z krzyżem z Krakowskiego Przedmieścia.
Lokalizacja pomnika budziła sporo kontrowersji. Władze Warszawy nie godziły się na ustawienie pomnika ofiar katastrofy przy Krakowskim Przedmieściu tłumacząc, że jest ono "architektonicznie skończone". Proponowały na pomnik teren pętli autobusowej u zbiegu Trębackiej i Focha, ale propozycja ta nigdy nie spotkała się z powszechną akceptacją. Ostatecznie zdecydowano bez zgody Rady Warszawy, że monument stanie na obszarze zielonym między placem Piłsudskiego a ulicą Królewską. W październiku 2017 roku ówczesny minister infrastruktury i budownictwa Andrzej Adamczyk wydał decyzję o przekazaniu placu do dyspozycji wojewody. 31 stycznia Mazowiecki Urząd Wojewódzki poinformował, że przejął zarządzanie placem Piłsudskiego. W styczniu radni Warszawy z Platformy Obywatelskiej sprzeciwili się budowie pomnika. Liderzy PO zapowiedzieli usunięcie w przyszłości Pomnika Ofiar Katastrofy Smoleńskiej z placu Piłsudskiego. Mimo oporu władz stolicy, zgodę na budowę wydał wojewoda mazowiecki Zdzisław Sipiera. Prace ruszyły w połowie lutego. Najpierw teren przeznaczony na pomnik przebadano pod względem archeologicznym. Potem część terenu na placu Piłsudskiego została wygrodzona i pojawił się duży namiot, aby umożliwić prace mimo niskich temperatur. Dzięki temu udało się zakończyć całą budowę przed ósmą rocznicą katastrofy.
10 kwietnia 2010 r. na lotnisku pod Smoleńskiem rozbił się samolot Tu-154M, którym polska delegacja państwowa leciała do Katynia na uroczystości 70. rocznicy mordu NKWD na polskich oficerach. W katastrofie zginęło 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński i jego małżonka Maria, ministrowie, parlamentarzyści, szefowie centralnych urzędów państwowych, dowódcy wszystkich rodzajów sił zbrojnych, a także oficerowie Biura Ochrony Rządu i członkowie załogi samolotu.